Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Бош Ассемблеяси томонидан 2000 йилда қабул қилинган резолюцияга биноан, бутун жаҳонда 25 ноябрь – Хотин-қизларга қарши зўравонликларга барҳам бериш халқаро куни кенг нишонлаб келинади.

Бу сана 1960 йил 25 ноябрда Доминикан Республикасида ўлдирилган уч опа-cингил Мирабалларни ёд этиш шарафига белгиланган. Улар диктатор Рафаэл Трухильо буйруғи билан 14 июндаги Инқилобий ҳаракат курашида иштирок этгани учун шафқатсизларча уриб, қатл қилинган. Орадан бир йил ўтмай, зўравон раҳбар қўлга олиниб, отиб ташланган ва унинг тузуми қулаган.

Патрия, Минерва ва Мария-Тереса бугунги кунда мамлакат қаҳрамонлари ҳисобланишади ва уларга музофотлардан бири номи қўйилган, улар ҳақида китоблар, бадиий фильмлар ишлашган. Уларга тегишли буюмлар эса тарих ва жўғрофия миллий музейига тақдим этилган.

1979 йил 18 декабрда Хотин-қизларга нисбатан камситишларнинг барча шаклларига барҳам бериш ҳақидаги Конвенция тасдиқланиб, икки йил ўтиб кучга кирди. 1999 йил 6 октябрда ушбу халқаро ҳужжатни бузганда индивидуал шикоят бериш механизмини назарда тутадиган Конвенцияга факультатив протокол қабул қилинди.

Конвенцияга 189 мамлакат қўшилган бўлиб, Протоколда 106 та мамлакат иштирок этади. Конвенцияга риоя этилишини 23 нафар эксперт назорат қилиб боради. Айнан ушбу ҳужжат 2000 йилда БМТ Бош Ассамблеяси томонидан халқаро кунни қабул қилишга ундади.

Бугунги кунда ҳам дунё бўйлаб аёлларга турли тазйиқлар, оилавий зўравонликлар, жинсий қуллик ва бошқа таҳқирлашлар ўтказиб келинаётгани инкор этиб бўлмас ҳақиқатдир. Бунга қарши курашиш, бу борадаги ҳуқуқ ва манфаатларни ҳимоя қилиш, бу глобал муаммонинг кўламини чуқурроқ англаш бутун инсоният учун долзарб масаласидир.

Таҳлиллар шуни кўрсатмоқдаги, бир йилдан буён давом этаётган Covid-19 пандемияси даврида аёллар ва қизларга нисбатан зўравонликнинг барча турлари, хусусан оиладаги зўравонликлар кескин кучайган.

«Баъзи мамлакатларда ишонч телефонларига бу масала бўйича қўнғироқлар сони беш баробаргача ошди, — деб хабар беради БМТ расмий сайти. – Бу пандемия соясида кескин ўсаётган инқироздир ва буни тўхтатиш учун глобал жамоавий ҳаракатга ҳар қачонгидан ҳам муҳтожмиз».

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош котибининг хотин-қизларга қарши зўравонликни тўхтатиш кампанияси доирасида 2014 йилдан буён аёлларга ва қизларга нисбатан зўравонликнинг олдини олиш, бунга барҳам бериш, бу йўлдаги саъй-ҳаракатларни молиялаштириш, зўравонликларга дучор бўлган ва қийин аҳволда қолганларга хизмат кўрсатиш бўйича глобал ҳаракатлар кучайтириб борилмоқда.

Бу йил старт берилган мавзу — «Дунёни эзгуликка бўянг. Муаммонинг олдини олинг» умумий ғояси атрофида кечмоқда. Зўравонликсиз келажак қуриш мақсадида одамлар кўп борадиган ва эътиборли бинолар, диққатга сазовор жойлар тўқ сариққа бўялмоқда.

Минг афсуски, бундай яхши ниятли халқаро тадбирлар ўтказилаётган бир пайтда Самарқандда баъзи номуносиб кимсаларнинг омма кўз ўнгида ўз турмуш ўртоғини пичоқлаб ўлдираётгани каби ваҳшийликлар ҳақида ўқиб одам ич-ичидан эзилади. Боласи учун жонини ҳам аямайдиган ўзбек аёлига памперс едирадиган номардларга эса Жиноят кодексида, албатта кучайтирилган жазолар киритилиши зарур.

Аёллар ҳуқуқлари бу бегона кишилар эмас, балки биримизнинг мўътабар онамиз, биримизнинг мунис сингилу опамиз, бошқамизнинг жондан азиз қизларимиз ҳуқуқларидир. Бефарқ бўлманг...

Наргиза Раҳмонова,
инглиз тили ўқитувчиси